نارکولپسی (Narcolepsi) یا حمله خواب که به عنوان هیپنولپسی هم شناخته می شود، یک اختلال عصب شناختی مزمن است که به علت ناتوانی مغز در تنظیم چرخه طبیعی خواب و بیداری ایجاد می شود. افراد دچار نارکولپسی در هنگام شب خواب آشفته ای را تجربه می کنند و در عین حال در هنگام روز نیز الگوی خواب ناهنجاری دارند. این مشکلات گاهی با انواع بی خوابی یا خواب آلودگی مفرط اشتباه گرفته می شود. افراد دچار حمله خواب هنگامی که به خواب می روند، معمولا مرحله REM را در عرض پنج دقیقه تجربه می کنند، در حالی که در افراد عادی اوّلین مرحله REM حداقل یک ساعت پس از خواب اتفاق می افتد. یکی از مشکلاتی که این بیماران تجربه می کنند، کاتاپلکسی یا سستی عضلات است که عبارت است از ضعف عضلانی ناگهانی که معمولا در هنگام تجربه هیجان های شدید اتفاق می افتد (البته در بسیاری از بیماران، کاتاپلکسی بدون عامل راه انداز هیجانی رخ می دهد). همانطور که اشاره شد، نارکولپسی یک اختلال عصب شناختی است و توسط اختلالات روانی ایجاد نمی شود. به احتمال زیاد این اختلال توسط تعدادی از جهش ه و ناهنجاری های ژنتیکی به وجود می آید که این مشکلات ژنتیکی برخی از عوامل زیستی درون مغز را تحت تأثیر قرار می دهد که البته این تأثیرات روی مغز با عوامل راه انداز محیطی، مثل یک ویروس ترکیب می شود و منجر به نارکولپسی می شود. این واژه را یک فرانسوی به نام ژان باپتیست ادوارد جلینیو اختراع کرده است و  این کار را با ترکیب دو واژه لاتین به معنای حمله و تشنج انجام داده است.

طبقه بندی: طبقه بندی بین المللی اختلالات خواب (ICSD) نشانگان پرخوابی اوّلیه را به سه دسته تقسیم کرده است: نارکولپسی، بیش خوابی، و بیش خوابی مکرر (مانند سندرم کلین ـ لوین). سپس نارکولپسی به دو دسته تقسیم شده است: یکی نارکولپسی همراه با کاتاپلکسی (سستی عضلانی) و دیگری نارکولپسی بدون کاتاپلکسی. تعریف ICSD از نارکولپسی بدین صورت است: «یک بیماری با علت ناشناخته است که ویژگی آن خواب آلودگی مفرط است که معمولا همراه با کاتاپلکسی و پدیده های REM اتفاق می افتد. منظور از پدیده های REM ظهور وِیژگی هایی مانند فلج خواب، و توهمات پیش از خواب در هنگام بیداری است. این نظام از طریق دو مجموعه از معیارهای دقیق، معیارهای حداقلی برای تشخیص نارکولپسی را تعیین می کند:

مجموعه معیارهای حداقلی 1: الف) چرت زدن در روز، یا خواب ناگهانی که حداقل به مدت سه ماه هر روز اتفاق می افتد؛ ب) وجود کاتاپلکسی.

مجموعه معیارهای حداقلی 2: الف) شکایت از خواب آلودگی مفرط یا ضعف عضلانی ناگهانی؛ ب) وجود ویژگی های مرتبط شامل: نهفتگی خواب (یعنی مدت به تخت خواب رفتن تا خوابیدن) کم تر از 10 دقیقه، نهفتگی خواب REM کمتر از 20 دقیقه، میانگین MSLT (آزمون نهفتگی خواب چندگانه) کمتر از 5 دقیقه، و وجود بیش از یک دوره REM در شروع خواب. پ) این علائم به واسطه مصرف داروها یا مواد یا بیماری های جسمی یا روانی دیگر ایجاد نشده باشد. 

هنگامی که به طور واضح کاتاپلکسی وجود ندارد، تشخیص افتراقی این اختلال دشوار می شود. به وضعیت نارکولپسی بدون کاتاپلکسی اصطلاحات مختلفی اطلاق شده است از جمله، بیش خوابی اساسی، نارکولپسی مبهم، نارکولپسی آتیپیکال و غیره. بسیاری از این بیماران احتمال دارد که در مراحل آغازین شکل گیری اختلال نارکولپسی باشند. از زمان آخرین طبقه بندی نارکولپسی تحقیقات بر روی این اختلال روز به روز پیشرفت کرده است و تحقیقات بعدی نشان داده است که همپوشی و وجه اشتراک زیادی بین نارکولپسی و بیش خوابی ایدیوپاتیک (ناشناخته) وجود دارد. در حال حاضر سومین نسخه طبقه بندی بین المللی اختلالات خواب (ICDD-3) در مراحل پایانی است و به زودی چاپ می شود. در این طبقه بندی جدید قرار است هنگامی که نارکولپسی به دلیل نقص در هیپوکرتین ایجاد شده باشد، نارکولپسی نوع 1 نام گذاری شود. در نارکولپسی نوع 1 تقریبا همیشه کاتاپلکسی هم وجود دارد. هنگامی که در هنگام شروع خواب دو مرحله REM یا بیش تر اتفاق بیفتد، بیماری، نارکولپسی نوع 2 خوانده می شود و اگر در شروع خواب، کم تر از یک مرحله خواب REM وجود داشته باشد، به آن پرخوابی ایدیوپایک یا ناشناخته گفته می شود. با این وجود، شواهدی وجود ندارد که نشان دهد پاسخ به درمان و شکل گیری نارکولپسی نوع 2 و پرخوابی ایدیوپاتیک متفاوت باشد. با توجه به این مسئله در آخرین ویرایش طبقه بندی اختلالات روانی انجمن روانپزشکی آمریکا (DSM5) طبقه بندی های مربوط به پرخوابی را تغییر داده است. این نظام طبقه بندی، نارکولپسی بدون کاتاپلکسی را با عنوان اختلال خواب آلودگی اساسی (Major Somnolence Disorder) یا MSD طبقه بندی کرده است. در اصل، MSD هر نوع بیش خوابی را در بر می گیرد که توسط کمبود هیپوکرتین تبیین نمی شود. در مورد این طبقه بندی هم پیچیدگی های دیگری وجود دارد که به نظرم از حوصله خوانندگان عزیز خارج است. اگر علاقه مند هستید که در این زمینه بیشتر بدانید، حتما بنویسید، تا در مطالب بعد، به طور مفصل تر در این مورد توضیح دهم.